Bugün sorulan sorumuz:
Cumhuriyet döneminde eğitimde yapılan yenilikler nelerdir?
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla başlayan eğitim seferberliği, Tevhid-i Tedrisat’tan yeni alfabeye, Köy Enstitüleri’nden üniversite reformuna kadar pek çok yeniliği beraberinde getirdi. Bu makalede, Cumhuriyet dönemi eğitim devriminin temel adımlarını ve etkilerini inceliyoruz.
Cumhuriyet Dönemi Türk Eğitim Devrimi: Bir Milletin Yeniden Doğuşu
Yüzyıllar süren Osmanlı İmparatorluğu’nun küllerinden doğan genç Türkiye Cumhuriyeti, kendisini her alanda yeniden inşa etme gibi devasa bir görevle karşı karşıya buldu. Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki devrimci ruh, yalnızca siyasi ve toplumsal yapıları değil, aynı zamanda bir ulusun kaderini şekillendirecek olan eğitim sistemini de derinden etkiledi. Cumhuriyet’in ilanından itibaren eğitim, aydınlanma yolunda bir araç, birliğin ve modernleşmenin taşıyıcısı olarak görüldü.
Geleneklerden Kopuş: Tevhid-i Tedrisat
1923 öncesi Osmanlı eğitim sistemi, medreseler, azınlık okulları ve yabancı kurumlar arasında bölünmüş, dağınık ve eşitsiz bir yapıya sahipti. Farklı dillerde, farklı müfredatlarla eğitim veren bu kurumlar, toplumsal tabakalar arasında derin uçurumlara neden oluyor, ulusal bir bilincin oluşmasını engelliyordu. İşte bu noktada, 1924 yılında kabul edilen Tevhid-i Tedrisat (Eğitim Birliği) Kanunu, devrim niteliğinde bir adım olarak karşımıza çıkar. Bu kanunla birlikte, tüm eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı, eğitimde fırsat eşitliği ilkesi benimsendi ve çağdaş, laik, bilimsel bir eğitim sisteminin temelleri atıldı.
Yeni Alfabe, Yeni Bir Başlangıç
Cumhuriyet dönemi eğitim devriminin en önemli adımlarından biri, hiç şüphesiz 1928 yılında Latin alfabesinin kabulüdür. Arap alfabesinin kullanıldığı dönemde, okuryazarlık oranı oldukça düşüktü ve halkın büyük bir kısmı bilgisizlik içinde yaşıyordu. Yeni alfabe, okuma yazma öğrenmeyi kolaylaştırdı, toplumun her kesimine bilgiye ulaşma imkânı sundu ve Türkiye’nin Batı dünyasıyla kültürel etkileşimini hızlandırdı. Bu dönemde, Atatürk’ün bizzat kaleme aldığı ve yeni alfabenin kullanımını öğreten “Vatandaş İçin İlk Okuma Yazma Öğretimi” adlı kitap, bir milletin aydınlanma yolculuğunda sembol eserlerden biri haline geldi.
Köylerden Şehirlere: Eğitim Seferberliği
Cumhuriyet hükümeti, eğitimin toplumun tüm kesimlerine yayılması için büyük bir seferberlik başlattı. Köy Enstitüleri, bu seferberliğin en çarpıcı örneklerinden biriydi. 1940’lı yıllarda kurulan bu enstitüler, kırsal kesimdeki çocuklara hem teorik hem de pratik eğitim vererek, onları toplumun bilinçli ve üretken bireyleri olarak yetiştirmeyi amaçlıyordu. Öğretmenler, ziraatçılar, sağlıkçılar yetiştiren Köy Enstitüleri, ne yazık ki siyasi nedenlerle 1954 yılında kapatıldı. Ancak, kısa ömürlerine rağmen, Türk eğitim tarihinde silinmez izler bıraktılar.
Üniversite Reformu ve Bilimde Yükseliş
Cumhuriyet döneminde sadece ilköğretim ve ortaöğretim değil, yükseköğretim de köklü bir değişimden geçti. 1933 yılında gerçekleştirilen üniversite reformu ile birlikte, çağdaş bilimin ışığında, evrensel değerlere açık bir üniversite sistemi oluşturulması hedeflendi. Yabancı bilim insanları Türkiye’ye davet edildi, üniversitelerde yeni fakülteler ve bölümler açıldı. Bu dönemde kurulan Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türk tarihini, dilini ve kültürünü bilimsel yöntemlerle araştıran önemli bir merkez haline geldi.
Cumhuriyet’in Mirası: Aydınlık Bir Geleceğe Doğru
Cumhuriyet döneminde atılan adımlar, Türk eğitim sisteminin modernleşmesinde ve yaygınlaşmasında büyük rol oynadı. Okuryazarlık oranının artması, toplumun bilinçlenmesi, bilim ve teknolojide kaydedilen ilerlemeler, bu devrimin meyveleriydi. Elbette, Cumhuriyet’in 100. yılına yaklaşırken, Türk eğitim sistemi hala bazı sorunlarla karşı karşıyadır. Ancak, Atatürk ilke ve devrimleri ışığında, akılcı, bilimsel ve çağdaş bir eğitim anlayışıyla bu sorunların üstesinden gelmek mümkündür. Unutulmamalıdır ki, bir ulusun gerçek bağımsızlığı, ancak eğitimle mümkündür.
Bir yanıt yazın